İ.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü Astronomi ve Uzay Bilimleri Anabilim Dalında doktora eğitimini tamamladıktan sonra ilgili bölümde doktora sonrası araştırmacı olarak çalışan Dr. Neslihan ALAN’ın “A Detailed Archival CHANDRA Study of the Young Core-collapse Supernova Remnant 1E 0102.2-7219 in the Small Magellanic Cloud” başlıklı makalesi Mart 2019 tarihinde, SCI indeksinde taranan ve etki faktörü 5.551 olan The Astrophysical Journal’ın 873. cildinde yayınlanmıştır.

İstanbul Üniversitesi öğretim üyelerinden Prof. Dr. Selçuk BİLİR ve Teksas Üniversitesi Arlington Kampüsü’ndeki Doç. Dr. Sangwook Park danışmanlığında yürütülen doktora tez projesi kapsamında Neslihan ALAN, ülkemizde gelişmekte olan X-ışın astrofiziğinde veri analizlerini detaylı bir şekilde öğrenebilmek için üç yıl boyunca Teksas Üniversitesi Arlington Kampüsü’nde ziyaretçi araştırmacı olarak çalışmalarını sürdürmüştür. Araştırmacı, doktora öğrenimi boyunca TÜBİTAK’ın 2214-A Yurtdışı Doktora Sırası Araştırma ve 2211-C Öncelikli Alanlar Yurtiçi Doktora Burslarını almıştır. Ayrıca bu araştırma, 14500255A numaralı Chandra projesi ve FBA-2016-23292 numaralı Normal Araştırma projesiyle İstanbul Üniversitesi Bilimsel Araştırma Proje Birimi tafından kısmen desteklenmiştir. 

Bu çalışmada, Küçük Macellan Bulutsusu’ndaki en genç süpernova kalıntısı olan 1E 0102.2-7219 (E0102)'nin yüksek uzaysal çözünürlüğe sahip Chandra Uzay Teleskobu arşiv verileri incelenerek detaylı bir X-ışın tayf analizi yapılmıştır. Detaylı tayfsal analiz için gereken yüksek foton istatistiklerinin sağlanabilmesi için Chandra ACIS-S3 dedektörü ile 14 yıllık bir süre içinde elde edilen 20 adet gözlem verisi kullanılmıştır. Yaklaşık 265 ksn’lik gözlem verisi kullanılarak gerçekleştirilen bu detaylı tayfsal çalışma sayesinde E0102’nin kimyasal yapısı ve plazma parametreleri konumsal olarak elde edilmiş, böylece ata yıldızın detaylı doğası, patlama özellikleri ve SNR dinamikleri ortaya çıkarılmıştır. Ayrıca öncü şokun süpürdüğü çevresel maddenin özellikleri de ilk kez bu çalışmayla ortaya konulmuştur.

Gelişen teknolojiyle birlikte gözlem aletlerindeki yenilikler çok daha duyarlı verilerin alınmasını sağlamaktadır. Ayrıca gelişmiş uzay teleskoplarıyla Dünya atmosferi dışından yapılan gözlemler elektromanyetik tayfın yüksek enerji bölgesinde detaylı araştırma yapma imkânı sunmaktadır. Benzer nitelikli yapılacak yeni çalışmalar ülkemizde yeni gelişmekte olan bu astrofizik alanına öncülük etmesi bakımından da önemlidir. Bu bağlamda 2018 yılında İstanbul Üniversitesi Bilimsel Araştırma Proje Birimi’ne süpernova kalıntılarıyla ilgili kapsamlı bir X-ışın araştırma projesi sunulmuş ve proje Öncelikli Alanlar Araştırma Projesiyle (ÖNAP; FOA-2018-30716) desteklenmiştir. Bu proje sayesinde Dr. Neslihan ALAN İstanbul Üniversitesi bünyesindeki ilk doktora sonrası araştırmacılarından biri olmuştur ve araştırmalarına Üniversitemizde devam etmektedir.

Makaleye erişim için; https://doi.org/10.3847/1538-4357/aaf882